शेतकरी नेतेस हरकता करतात कायम विविध समस्यांशी. वर्तमानपत्रे, मध्यम वर्षापाताने केलेल्या मोठ्या पावसामुळे अनेक शेतकरींचे शेते पाण्यामध्ये आले आहेत. अनियमित प्राकृतिक परिस्थितीचे कारण, शेतकरींच्या हातातील फळे कोवळे झाले आहेत. पारंपारिक शेती करताना हरड काम केल्यानंतरही, शेतकरींना त्यांच्या इच्छिता मार्गदर्शक मिळत नाही. म्हणजे, शेतकरींना माध्यमिक कृषि किंवा उपक्रमी कृषि व्यवसायकडे नेत्रत्व करण्याची गरज आहे. यासाठी, सरकार शेतकरींना वित्तीय सहाय्य प्रदान करीत आहे. ह्या सोबत, कर्ज आणि प्रोत्साहन नेहमी उपलब्ध आहेत.
रेशीम उद्योग हा कृषि उपक्रमी व्यवसाय आहे आणि सरकार ह्या उद्योगाच्या सर्व्हिससाठी विविध पायवधान करीत आहे. ह्या योजनेचा लाभ घेऊन, आम्ही कमी पूँजीत स्वरूपात आमच्या रेशीम उद्योगाची सुरुवात करू शकतो आणि चांगले नफे कमवू शकतो. आज आपल्याला सरकार द्वारे केलेल्या ह्या योजनांबद्दल माहिती मिळेल, पण पहिले लस जाणून याचा कारण काय आहे, ते जाणून घेऊयास चालू करूया.
आणखी योजना पहा | |
सोलर रूफटॉप सब्सिडी योजना | इथे क्लिक करा |
कडबा कुट्टी मशीन योजना | इथे क्लिक करा |
लेक लाडकी योजना | इथे क्लिक करा |
शिलाई मशीन योजना | इथे क्लिक करा |
रेशीम शेती उद्योगाची माहिती
रेशीम शेती ही एक अत्यंत महत्त्वाची शेती आहे, आणि हा जंगलाशी संबंधित उद्योग आहे आणि त्यामध्ये प्रचंड रोजगार क्षमता आहे. वनक्षेत्र किंवा उद्योगासाठी पोषक वातावरण असल्यामुळे रेशीम उत्पादनाला अतिशय वाव आहे. या उद्योगाने ग्रामीण भागातील लोकांच्या जीवनस्तरात काळजी घेणारे आहे. राज्य, केंद्र आणि राज्य शासनांच्या विविध योजनांमुळे रेशीम उद्योग नुकसानात पडल्याने शेतकऱ्यांना उद्योगाच्या क्षेत्रात प्रवेश करण्यात समस्या येते.
महत्त्वाच्या प्रमाणात उद्योगाचे प्रगतीशील चालना
- रेशीम उद्योगाचे प्रगतीशील चालना करण्यासाठी हवामान बदलांची जुळवणी आणि नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प असे समाविष्ट करण्यात आले आहे.
- बाजारभाव निर्दिष्ट नसल्याने शेतकऱ्यांना जेवढे उत्पादन होते तेवढे उत्पादनची खर्च आढळवू लागते.
- लागवड केल्यानंतर रेशीम उद्योगात स्थायी उत्पन्न मिळू शकते. लागवडीचा खर्च 12-15 वर्षे पुरत नाही.
- साहित्य व व्यवस्था केल्यानंतर फारसंच खर्च होत नाही.
रेशीम शेती उद्योगाच्या संगोपनासाठी कारंजाची महिती
- पानांचा वापर रेशीम किड्यांच्या संगोपनासाठी होत असल्याने तुती बागांमध्ये कीटनाशके, बुरशीनाशके आदींचा प्रादुर्भाव दिसतो.
- अतिरिक्त चरबी मिळविण्यासाठी जनावरांना खाऊन मारल्याने त्यांचे दूध आणि चरबीचे प्रमाण वाढतात.
या उपक्रमामध्ये रेशीम उद्योगाची महत्त्वाची सामग्री व्याख्यायित केली आहे.
का शेतकऱ्यांनी रेशीम शेती उद्योग करायला पाहिजे?
रेशीम उद्योग म्हणजे शेतीबाबतीत नवीन परिप्रेक्ष्य आणि अवस्थेत एक नवीन विकास आणि संधारणा आहे. रेशीम हे एक प्राकृतिक उत्पादन आहे ज्याची आवड व विविधता विविध उत्पादन असलेल्या वस्तुंच्या आवडीच्या बाजारांमध्ये असते. रेशीम ची प्राचीन प्राप्ती आणि त्याची विविधता भारतात आणि इतर देशांतील रेशीम उत्पादन क्षेत्रांमध्ये अधिक उपयोगिता मिळाली आहे.
रेशीम उत्पादन एक शेतीबाबतीतील प्रतिष्ठित आणि प्रभावी उपाय म्हणजे शेतकरी रेशीम किडींचे प्रबंधन कसा करतो, रेशीम किडींचे अंडे कसे वाचायचे, रेशीम किडींचे देणे कसे संचयित करायचे हे सर्व अंतर्गत आलेले असते. प्राण्यांसह संपर्क, तसेच प्राण्यांची संख्या आणि प्रकार, वातावरणीय अवस्था, आणि त्याच्या व्यापारी मूल्यांची योजना रेशीम उत्पादनात महत्त्वाचे आहेत.
रेशीम उत्पादन उत्तम बाजारात विकण्यासाठी, शेतकरीला त्याच्या उत्पादनाची विश्वासू गुणवत्ता, पर्यावरणीय नैतिकता, आणि स्थिरता प्रकारे वाढविण्याची आवश्यकता आहे. सर्वांत जास्त उत्पादनासाठी, सुरक्षित आणि उत्तम शेती अभिक्रिया, वाढीव तंत्रज्ञान, आणि बाजाराच्या गुणवत्तेच्या प्रतिस्पर्धेत मदतीची आवश्यकता आहे.
एक शेतकरी रेशीम उत्पादनात सफल व्हायला, त्याच्याकडून आणि त्याच्यासाठी योग्य साधने, समर्थन, आणि मार्गदर्शन प्राप्त करण्याची आवश्यकता आहे. रेशीम उत्पादन हे एक उद्योग आहे ज्याला आपल्या दक्षतेने, संघटनेने, आणि नैतिकतेने संपन्न केले पाहिजे.
रेशीम शेती (सिल्क) उद्योग महाराष्ट्रातील आर्थिक सहाय्य
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्प (पोक्रा)
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी प्रकल्पांतर्गत, सिल्क उद्योग किंवा घटकांच्या मानदंडांनुसार सामान्य वर्गातील लाभार्थ्यांना 75% आर्थिक सहाय्य दिली जाईल आणि अनुसूचित जाती / अनुसूचित जमातीला 90% आर्थिक सहाय्य दिली जाईल.
तपशील | एकक | मंजूर मापदंडानुसार खर्च (एकक) | सामान्य (75%) | अ.जाती / अ.जमाती (90%) |
तुती रोपांसाठी आर्थिक सहाय्य | प्रती एकर | 1,50,000/- | 1,12,500/- | 1,35,000/- |
तुती लागवड विकास कार्यक्रमांतर्गत सहाय्य | प्रती एकर | 37,500/- | 28,125/- | 45,000/- |
कोष उत्पादनासाठी – कीटकसंगोपन साहित्य व शेती अवजारे पुरवठा | प्रती लाभार्थी | 75,000/- | 56,250/- | 67,500/- |
कीटकसंगोपन गृह बांधणीसाठी सहाय्य | मॉडेल I (1000 चौ. फूट) | 1,68,639/- | 1,26,479/- | 1,51,775/- |
मॉडेल II (600 चौ. फूट) | 95,197/- | 71,397/- | 85,677/- | 85,677/- |
वृक्षारोपण, चौकी वाढी केंद्र, मल्टीएंड रीलिंग मशीन (10 बेसिन्स) रीलर, ऑटोमॅटिक रीलिंग मशीन (एआरएम) 200 एंड्स, सिल्क यार्न पीलर (480 एंड्स) रीलर, मास्टर रीलर्स आणि तंत्रज्ञ सेवा अभियंता इत्यादी शेतकरी उत्पादक कंपनी / समूहासाठी लाभ प्रदान करेल. तुती शेतीच्या तंत्रज्ञानिक आणि आर्थिक मापदंड, इतर साहित्यांमध्ये दिलेले मानक मार्गदर्शन करावे तसेच त्यांच्यातील बदल लागू होतील.
रेशीम शेती उद्योगाचे महत्त्वाचे फायदे:
- रेशीम किड्यांचे विष्ठा शुगर ग्रास सारख्या दुग्धजन्य जनावरांसाठी चारा म्हणून वापरले जाते, ज्यामुळे 1 ते 1.5 लिटर दूध वाढते.
- गाईच्या शेणात वाळलेली पाने आणि विष्ठा वापरणे, हे गॅस मिळवण्याचा उत्तम मार्ग आहे.
- वाळलेल्या तुतीच्या फांद्या इंधन म्हणून वापरले जाते आणि हे खत म्हणून देखील वापरले जाऊ शकते.
- संगोपनात वापरलेला पेंढा बनवून त्यावर मश्रूमची लागवड केली जाते आणि नंतर पेंढ्यापासून गांडूळ खत तयार केला जातो.
- रेशीम उद्योगातून देशाला परकीय चलन मिळतो आणि देशाच्या विकासाला हातभार लागतो.
- तुतीची दरवर्षी छाटणी केली जाते, ज्यामुळे रु. 3500/- ते रु. 4500/- अधिक प्रति एकर प्रतिवर्ष मिळतात.
- तुतीच्या पानांमध्ये भरपूर जीवनसत्त्वे असतात, ज्यामुळे आयुर्वेदात तुतीची पाने आणि रेशीम प्युपे यांना महत्त्व आहे.
- तुतीचा चहा आणि वाईन परदेशात बनवला जातो.
- कोष मृत प्युपा आयुर्वेदिक औषधे वापरला जातो आणि सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये वापरला जातो.
- एक तुतीचं झाडाचे उत्पादन करत असल्यास ते सर्वाधिक 15 वर्षे चालू राहतात.
रेशीम शेती योजना अर्जदारांसाठी माहिती
- योजनेचा लाभार्थी: या योजनेच्या लाभार्थ्यांमध्ये फक्त एका कुटुंबाचा एक व्यक्ती लाभान्वित होऊ शकतो.
- या घटकांसाठी सूचना: प्रकल्पाच्या सांगठनात, ग्रामसभा कार्यालयातील सूचना बोर्ड, मेळावे, आणि इतर विभागीय संपर्कांद्वारे व्यापक प्रविणवारी देण्यात येईल.
- तुती लागवडीसाठी महत्त्वाची सूचना: नानाजी देशमुख कृषि संजीवनी प्रकल्पातील तुती रोपांसाठी सूक्ष्म सूचना हे गट संबंधित सूचना आहे आणि त्याला लाभ देय आहे.
- रेशीम सांचालनालयाच्या सहाय्याने तुती उपलब्धतेची माहिती: शासकीय रेशीम फार्म, कृषी विज्ञान केंद्र, कृषि विद्यापीठ, रेशीम सांचालनालय, सामावजक वनसंवर्धन विभागाच्या रेशीम सांचालनालयाच्या निदेशकांच्या मदतीने तुती उपलब्धतेची माहिती आणण्यात येईल. तसेच, वनवड लाभार्थ्यांसाठी अधिक देजावर तुती संचय स्वतःच्या क्षेत्रावर तयार करण्यात येईल.
- लागवडीचा कालावधी: तुती लागवड होणारी कालावधी जून ते ऑक्टोबर महिन्यात राहील. या कालावधीत लागवड केलेल्या क्षेत्रावर क्षेत्रीय अधिकारी व कर्मचारींनी लक्ष देण्यात येईल.
- समूहात लागवड होणारी योजना: समूहात लागवड होणार्या योजनांसाठी विनंती करण्यात येईल.
- त्रुटीची संबंधित सूचना: लाभार्थ्यांना प्राप्त झालेल्या लाभार्थींमध्ये गावसमूह सहाय्यक/रेशीम सहाय्यक यांनी केलेल्या अजांची छाननी केल्यास, त्या त्रुटींची संबंधित शेतकऱ्यांकडून लगेच पूर्णतया करण्यात येईल.
अधिकृत वेबसाइट | Official Website |
फॉर्म PDF | Application Form |
रेशीम शेती उद्योगात खरेदी सावधानी: जाणून घ्या व जबाबदाऱ्या
१. रेशीम उद्योगातील खरेदी सावधानी: खरेदी सावधानीने रेशीम उद्योगात संरक्षण कसा करावा, कोठून आणि कसे करावे ह्याबद्दल जाणून घ्या. उपवन विभागातील कृषि अधिकाऱ्यांच्या मार्गदर्शनानुसार घ्यावी.
२. गावातील वनवडलेल्या सवगांमध्ये रेशीम उद्योगाची सावधानी: गावातील वनवडलेल्या सवगांमध्ये रेशीम उद्योग सावधानीची खरेदी संभावित आहे. या सवगांमध्ये रेशीम उद्योग सावधानी कसे करावी ह्याबद्दल मार्गदर्शन करा.
३. प्रमाणपत्र आवश्यकता: लाभार्थ्यांनी प्रत्यक्ष रेशीम उद्योग सावधानी खरेदी के ली असल्याबाबतचे प्रमाणपत्र रेशीम उद्योग सावधानी संबंधित संस्थांकडून सादर करावे.
रेशीम शेती (सिल्क) उद्योगात ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया
१. पहिल्यांदा, राज्यातील पातळीवरील योग्य शेतकर्यांना जे सिल्क उद्योग योजनेत अर्ज करून अनुदानाचा फायदा मिळवू इच्छितील, त्यांना योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर नोंदणी करावी.
२. नोंदणी केल्यानंतर, अधिकृत वेबसाइटवरील मार्गदर्शिका दरम्यान नमूद केलेल्या अर्ज पत्रिका सबमिट करावी.
३. आपल्याला योजनेसंबंधीत सर्व आवश्यक कागदपत्रे वेबसाइटवर अपलोड करावी.
या प्रकारे, आपण ही योजनेत अर्ज करून योजनेचे फायदे मिळवू शकता.
कृषि विकास आधिकाऱ्यांसाठी अनुदान अर्ज प्रक्रिया
१. गाव कृषि संजीवनी समितीच्या (VCRMC) मान्यतेने प्राप्त झालेल्या लाभार्थ्यांची कागदपत्रे तपासून पात्र/अपात्रता बाबत नोंदविण्याची प्रक्रिया आणि अपात्र लाभार्थी असल्यास कारणे म्हणून उघडावावे.
२. प्रकल्पांतर्गत वनवड झालेल्या रेशीम उद्योगाच्या लाभार्थ्यांच्या मागणीनुसार, तुती लागवडीसाठी आवश्यक रोपांचे पुरवठा करण्यासाठी योजना आणि कार्यवाही करणे.
३. ऑनलाइन सहाय्यक (कृषि पेयवेक्षक) अधिकारी यांनी अनुदान प्रस्ताव व तपासणी अहवाल प्राप्त केल्यानंतर, अनुदान देण्याची योग्यता तपासून पडताळणी करून अनुदानाची अधियापितीसाठी खात्री करावी.
रेशीम उद्योग म्हणजे एक संवेदनशील आणि वातावरणात नैतिक प्रकल्प. ह्या उद्योगाच्या सुरुवातीला सहाय्य करण्याच्या योजनांचा लाभ घेऊन, शेतकरी आपल्या स्वप्नांच्या दिशेने अगदी नव्या मार्गाला जातात. रेशीम उद्योगाच्या साकारणीच्या प्रक्रियेत अधिकाधिक लोकांना रोजगाराची संधी मिळेल, त्यामुळे ग्रामीण विकासातील सामाजिक वाढ आणि आर्थिक सुधारणा होईल. रेशीम उत्पादनाने लोकांना स्वतंत्रता देणारे, पर्यावरणाच्या दृष्टिकोनात साइन आणि आर्थिक सामर्थ्य देणारे एक प्रस्तावित उद्योग आहे. आपल्याला रेशीम उद्योगात आपले करिअर सुरुवात करण्याची इच्छा असल्यास, सर्वात आधिक मार्गदर्शन आणि सहाय्य मिळेल. रेशीम उद्योगात सफल व्हायला, संघटनेची आणि प्रशिक्षणाची आवश्यकता आहे, तसेच त्याच्या संचालनाच्या तंत्रज्ञानात वाढ करण्याची गरज आहे. योजना अर्जदारांसाठी ह्या अद्यतनित योजनांचा लाभ घ्या आणि आपल्या स्वप्नांच्या यशात एक नवीन प्रकल्पाच्या सुरुवातीला मदत करा.